Móng

Trời mưa, đọc lại hồi ức "Cô bé nhìn mưa" của bà Đặng Thị Hạnh:

"Trong ký ức của tôi, ông ngoại được nhớ kèm theo một chồng sách bìa màu tím xám có vẽ một cái cân, nhan đề "Nhân đạo quyền hành", sau này ba tôi nói với tôi rằng đó là cuốn sách triết học duy nhất có giá trị thời ấy. Tôi thường thấy ông tôi nằm sấp trên sập, hai chân co lên, đọc những cuốn sách chữ nho bằng giấy bản cao và hẹp mà ông tôi dùng ngón tay cái có móng dài cấu vào để giở ngược các trang."

Có lẽ Italo Calvino mới chỉ để ý đến "tư thế" mà chưa nói về chuyện móng tay của người đọc nên dài hay nên ngắn.

Hay là mình để móng tay dài nhỉ?

Bạn Tít

Bạn Tít năm nay lên lớp 2, là anh cả trong nhà. Cả Bố và Mẹ đều là con cả trong gia đình, mà các cụ đã nói rồi: Cả Đần, thành ra bạn Tít hưởng trọn vẹn cái "gene" ngố của bố mẹ. Lại thêm cái bạn Tít rất mê truyện Doreamon nên cũng có nhiều nét giống bạn Nobita.

#1. Bạn Tít bị đau mắt, phải đeo kính râm. Bố dặn bạn Tít phải đeo thường xuyên, không được tháo ra. Lúc nước mắt ra nhiều, mẹ đưa cho bạn Tít cái khăn bảo lau mắt, bạn Tít vui vẻ cầm khăn rồi lau ra... ngoài kính. Cả bố và mẹ trợn mắt nhìn nhau, còn bạn Tít thì thanh minh: tại bố cứ dặn không được tháo kính ra. 

#2. Bạn Tít lần đầu được đi dự một lễ Hầu đồng vì cả nhà đi hết, không biết gửi bạn Tít ở đâu. Vào đoạn cao trào, mẹ nhắc Tít để ý bà đồng. Tít không để ý cứ tập trung vào đọc Doraemon, còn bảo: Tít biết thừa rồi. Tít xem đĩa rồi. Tí nữa có đoạn vung tiền cơ, Tít chộp cho mẹ xem. -:)

Đến đoạn bà đồng phát lộc, Tít xông ra ngay, rồi xoè tay xin lộc. Được tiền bạn Tít hí hửng lắm, đếm đi đếm lại rồi đem về cho mẹ cất, rồi phán: Thế này thì sắp giàu to rồi. -:) Đúng là con nhà nghèo. Hí hí.

#3. Cũng trong buổi lễ trên, bạn Tít đọc hết Doraemon, chẳng còn gì đọc nữa nên quay ra đọc tạp chí Món Ngon mẹ mang theo. Chẳng hiểu thế nào mà bạn Tít vừa đọc vừa... liếm mép liên tục. Lại thật đúng là con nhà nghèo.

#4. Còn đây là chân dung bạn ấy, chụp cách đây bảy tháng. Bây giờ thì bạn ấy đã "trậng" một răng cửa rồi, và đang lung lay cái thứ hai. 

Chuyện xưa kết đi được chưa? He he.



Bonus kỷ lục cuối ngày:

1. Cũng vì nhà cháu nghèo quá, lâu lâu mới lại được một bữa, nên tối nay cả nhà đã đồng tâm hiệp lực thanh toán hết gần ba chục chiếc... chân gà luộc. Hic.

2. Còn bố cháu thì sắp bổ sung vào bộ sưu tập gạch một viên gạch mới. Lần này là "gạch xỉ". Viên gạch ấy đây:



Có vẻ như là chuyện xưa vẫn còn dài lắm, chưa kết được.

Sống để kể lại

Chẳng có chuyện gì mới, lôi chuyện cũ ra kể lại.

1. Chuyện xảy ra cách đây 4 tuần (bản quyền bác Goldmund)

Một đêm mưa Hà Nội. Không ngủ được. Lang thang vào hiệu sách trên mạng, nhà Vinabook. Mua một lô sách, trong đó có Nếu một đêm đông có người lữ khách.

Ba ngày sau, đang ngồi trong phòng làm việc thì lễ tân báo xuống có người mang sách đến. Trái lệ thường là nhờ người xuống lấy, lần này mình xuống tận nơi. Một cô bé áo mưa mũ bảo hiểm đứng dưới mưa lướt thướt, tay cầm tờ hoá đơn cũng ướt nhẹp, rũ ra như sắp rách. Cái hộp carton đựng sách quen thuộc của Vinabook thì đã nằm gọn gàng trên bàn người thường trực, đã ngấm ít nước mưa. Ông thường trực giải thích, đã mời cô ấy vào nhưng cô ấy không nghe. Cô "postwoman" cười, không sao anh ạ. Mưa thế này, cởi áo mưa ra rồi mặc vào lích kích lắm.

Buổi trưa hôm ấy, có một gã ngồi ngả ra ghế bành, hai chân gác lên một cái hộp carton trong gầm bàn, tay thì lần giở những trang đầu tiên để đọc Chương 1 của cuốn Nếu một đêm đông có người lữ khách. Vừa đọc vừa lẩm bẩm, quái, tiểu thuyết gì mà lại viết trúng Tim đen của người đọc thế nhỉ? Ngoài cửa sổ, những tàng hoa điệp vàng vẫn quằn quại dưới cơn mưa mùa hạ.

Italo Calvino đã đến với tôi như thế đấy.

2. Chuyện xảy ra cách đây 1 tuần

Mẹ đi công tác vắng. Ba bố con ở nhà đánh vật với nhau. 

Sáng Chủ Nhật, ba bố con dậy muộn, đi Vincom xem Cars 2, chơi game, rồi vào PizzaHut. Bố nhắn tin để mẹ thèm.

Buổi chiều cả hai ông con cùng không ngủ, ra sân khu tập thể chơi với các bạn hàng xóm. Chơi đến chiều muộn. Nhìn hai con mồ hôi chảy ròng ròng, quần áo lấm lem và mặt mũi chân tay thì bẩn như chưa bao giờ được bẩn, thấy lòng vui một cách lạ kỳ.

Cứ chơi đi cho nó sướng con ạ. Lớn lên khổ lắm. 

Hôm đó đã định đi tìm phim Mẹ vắng nhà về để ba bố con cùng xem, nhưng thế nào lại thôi. Mẹ nhắn lại qua điện thoại: làm phim mới đi. -:)

3. Chuyện xảy ra hôm nay

Cả ngày Chủ Nhật không ra khỏi nhà, thấy cuồng cẳng quá. Thế là mặc dù đã 21h30, cả nhà vẫn xách xe ra phố. Lượn một vòng Hồ Gươm, rồi về.

Thế là vẫn đảm bảo chỉ tiêu không có ngày nào ở trong nhà quá 24 tiếng.

K. V.

* 
Nhà văn kiệt xuất Albert Murray, sử gia nhạc jazz và là một trong những người bạn của tôi, bảo tôi rằng suốt thời kỳ nô lệ ở đất nước này, tỷ lệ tự sát trên đầu người trong số các chủ nô cao hơn nhiều so với tỷ lệ tự sát trong số các nô lệ.

Murray nói có lẽ là do những người nô lệ có cách đối phó với chứng trầm uất, cách mà người chủ da trắng của họ không có: họ có thể đuổi Lão Già Tự Sát đi bằng cách chơi và hát nhạc Blues. Ông nói một điều nữa mà tôi nghe cũng thấy đúng: nhạc Blues không thể đuổi hẳn u uất ra khỏi nhà, nhưng có thể dồn nó vào góc tường của bất kỳ căn phòng nào có tiếng nhạc Blues. Vậy nên xin hãy nhớ điều đó.

**

Bằng chứng duy nhất ông cần để chứng tỏ sự tồn tại của những thượng đế là âm nhạc.

Trích K. V, không phải Kurt Cobain.-:)

A Whiter Shade of Pale

Không hiểu vì cơn cớ gì mà mấy ngày gần đây giai điệu của bài "A Whiter Shade of Pale" cứ quay lại quanh quẩn trong đầu tôi. Đã lâu lắm rồi tôi không nghe Procol Harum, cũng như cái bài hát đã làm nên tên tuổi của ông. Thế mà bây giờ nó trở lại, với giọng điệu đặc biệt của Procol và chuỗi âm thanh ma mị của tiếng đàn organ, mỗi khi có cơ hội. Cơ hội đó có thể là khi tôi đang một mình trên phố với xe cộ ngược xuôi, khi đang rửa bát một mình trong bếp, hay những khi vừa rời khỏi một cuộc họp và châm một điếu thuốc. Hẳn là phải có một sức mạnh nào đó thì những giai điệu này, vốn đã nằm rất sâu trong tiềm thức, mới  có thể ngoi lên khỏi cái đống hỗn độn trong đầu tôi để đòi quyền được nhớ đến. 

Thật là vui khi những giai điệu kỳ lạ của bài hát cứ vang mãi trong tôi, mặc cho nơi quán xá tôi ngồi đang chơi BuddhaBar, hay mặc cho những còi xe huyên náo trên đường, hay mỗi khi nó hoà lẫn vào tiếng nước tan chảy từ vòi nước. Đặc biệt hơn nữa, mỗi khi ngọn lửa từ cái bật gas  tắt đi và tôi vừa châm xong điếu thuốc, thì cũng là lúc Procol Harum kết thúc câu intro của bài hát: We skipped a light fandango, turned cartwheel across the floor.

* Mỗi khi nhớ đến cái tên Procol Harum, tôi lại liên tưởng đến từ Alcohol. -:)

** Đây là một bài hát mà tôi chưa từng tìm hiểu xem tên của nó có nghĩa là gì, ngay cả lúc đang viết những dòng này.

Sách mới chả sex

Tôi đọc sách đơn giản vì nó đem lại nhiều niềm vui, hay ít nhất cũng vì nó khỏa lấp được những nỗi buồn. Đọc lâu rồi thành thói quen, đến mức tôi cũng chẳng bao giờ để ý hay tự hỏi, mình đọc sách để làm gì nhỉ?

Giờ ngồi nghĩ lại tôi thấy mình đọc sách chẳng phải để đi tìm những triết lý cao siêu, những lời răn dạy, cũng chẳng phải là một kiểu "khám phá thế giới". Xét cho cùng những điều tôi thu hoạch được từ những cuốn sách thường là nhỏ bé, vụn vặt. Chẳng hạn khi còn nhỏ, những thứ đọng lại trong tôi sau khi đọc Không gia đình là những con phố sương mù bẩn lép nhép của thành London, rằng thì ở nước Anh người ta không chặt cành cây, món sữa bò có vị thơm hoa cam ở một vùng nông thôn nước Pháp, hay là món khoai tây luộc ăn kèm với thịt bò nướng,... Hoặc như sau này khi đã lớn, đọc Murakami chẳng hạn, tôi thấy vui khi bắt gặp trong những trang sách của ông bản nhạc mà tôi yêu thích, và sau đó nữa, thích thú hơn khi nhặt được ngoài hàng băng đĩa một CD do chính Murakami làm Nhà sản xuất (*). Hoặc như khi đọc Hành trình ngày thơ ấu chẳng hạn, cái hình ảnh ấn tượng nhất là cái bóng đèn thủy tinh lấm tấm bọt, được rửa sạch bong trong nhà cậu bé Cọn. Nói chung là toàn những thứ linh tinh lang tang như vậy, chẳng đáng kể gì.

Thế nhưng nó vui, và tôi biết tất cả những điều nhỏ bé li ti đó đã vô tình góp phần làm nên con người tôi như hôm nay. Quá trình đó diễn ra một cách vô thức, và tôi cũng đọc một cách vô thức như vậy, không cố gắng, không lên gân. Tôi để việc đọc và cảm nhận diễn ra một cách tự nhiên, như ăn uống hít thở hàng ngày vậy. Và để mặc cho trí tưởng tượng của mình đi theo từng con chữ, lang thang, vô định, không chủ đích.

Vậy nên trí tưởng tượng bé mọn của tôi chẳng thể hiểu được, tại sao và làm thế nào, việc đọc tiểu thuyết lại có thể "gần với ái ân", như là bác Nhật Chiêu đã nhận định như vậy, trong bài điểm sách đăng trên SGTT hôm qua. Hay là bác Nhật Chiêu đã quá thấm và ngộ tinh thần Thiền của nước Nhật nhỉ?

Giờ thì ta đã có thể yên tâm "ăn chay", miễn là trong nhà có nhiều tiểu thuyết. He he.

Grey morning (tiếp theo và hết)

#1


#2

Trên sa mạc và trong rừng thẳm

1. Tôi đọc Trên sa mạc và trong rừng thẳm đâu đó năm mười tuổi. Hai mươi nhăm năm đã đi qua, tôi chẳng còn nhớ nhiều chi tiết, nhưng có lẽ truyện đó cùng với Đảo Hoang của Tô Hoài đã gợi cho tôi sự ham thích với những khu rừng và ước muốn được lên đường. Mặc dù không nhớ nhiều, nhưng có hai chi tiết của Trên sa mạc và Trong rừng thẳm tôi vẫn còn nhớ đến bây giờ. Một là truyện đó được viết xong vào năm 1911, tôi nhớ vậy là vì đã đánh đồng năm đó với năm... Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước. -:) Hai là các nhân vật trong truyện đã phải dùng đến một loại thuốc có cái tên rất lạ với đứa trẻ là tôi thời ấy: ký-ninh, loại thuốc chủ trị sốt rét, và ở thời điểm diễn ra câu chuyện, nó không chỉ chữa sốt rét mà còn là loại thuốc chữa bách bệnh. Nó là một loại dược phẩm khan hiếm nhưng là thứ phải có trong những cuộc thám hiểm rừng rậm dài ngày. Tôi nhớ được có lẽ do liên hệ với căn bệnh sốt rét mà bố tôi vẫn kể sau khi ông từ chiến trường Tây Nguyên trở về. Rất lâu sau bối cảnh của câu truyện trên, những người lính như bố tôi vẫn phải dựa vào ký-ninh để chấm dứt những cơn sốt rét của mình.

2. Khi tôi viết những dòng này thì đã hết nửa năm 2011. Đã một trăm năm kể từ khi Trên sa mạc và Trong rừng thẳm được viết ra. Và vẫn có một thằng là tôi dùng ký-ninh mỗi ngày. Tôi biết điều đó là nhờ vào dòng chữ "Có chứa Quinine" trên vỏ lon Tonic tôi dùng để đổ vào ly Gin mỗi tối. Uống đều. Chẳng phải là để chữa sốt rét, mà là những cơn sốt triền miên của mệt mỏi, dằn vặt, buồn bã. Những nỗi buồn phát sốt. Nếu là một cơn sốt vì tình yêu một thời, như nhóm Bee Gees đã thổ lộ qua Saturday Night Fever, thì lại là một nhẽ. Đằng này lại là phát sốt vì những bức bối ngột ngạt thường ngày. Tôi cũng như đang lang thang trên một sa mạc, không chết khát vì thiếu nước mà chết vì thiếu những  ý tưởng mới. Mọi việc thì rối mù và tôi cũng như đang lạc trong một khu rừng rậm, thăm thẳm sâu mà chưa tìm ra lối thoát.

3. Hiện thời thì tôi chỉ biết uống Quinine đều đặn mỗi ngày, để ngăn ngừa những cơn sốt. Nhưng uống nhiều mới biết, cái thứ Dry London Gin cũng gây khát nước không khác gì đi trên sa mạc, và làm cho đầu óc quay mòng mòng như lạc trong rừng thẳm thật.

Giữa mớ bòng bong ấy, vẫn bùng lên câu hỏi, khi nào thì được uống Gin & Tonic để chữa trị cho những Saturday Night Fever, và chỉ cho những cơn- sốt-đêm-thứ-Bảy mà thôi?

4. Những lúc như thế này lại thèm được nghe Eric Clapton rên rỉ cùng ngón guitar điêu luyện điệu blues kinh điển: Nobody Knows When You Are Down and Out.

Once I lived the life of a millionaire 
Spent all my money, I just did not care 
Took all my friends out for a good time 
Bought bootleg whiskey, champagne and wine 

Then I began to fall so low 
Lost all my good friends, I did not have nowhere to go 
I get my hands on a dollar again 
I'm gonna hang on to it till that eagle grins 

'Cause no, no, nobody knows you 
When you're down and out 
In your pocket, not one penny 
And as for friends, you don't have any 

When you finally get back up on your feet again 
Everybody wants to be your old long-lost friend 
Said it's mighty strange, without a doubt 
Nobody knows you when you're down and out.

Ba điều ước

Những giấc mơ mới, kết quả của một buổi tối trời mưa, ở nhà lang thang trên mạng.

1. Fujifilm FinePix X100





2. Bản đĩa than của Album này:



Thiện tai, thiện tai.-:)

Ước gì tối nay không mưa và không có mạng để cập nhật thông tin. Thế là đủ ba điều ước nhá.

Grey Morning

"And here comes another grey morning 
A not so good morning after all 
... "well, what am I to do today 
With too much time and so much sorrow"
(Another Grey Morning, James Taylor)

#1


#2


#3


#4


#5


#6


#7

Nhã Nam

Vào xem sách giảm giá của Nhã Nam trên trang tiki.vn, nhặt ra đây những cuốn đã có. Thứ tự theo dàn trang của tiki.vn.

1. Nếu một đêm đông có người lữ khách
2. Một tiểu thuyết Pháp
3. Thơ Hoàng Cầm
4. Nước Đại Nam đối diện với Pháp và Trung Hoa (1847-1885)
5. Trò chuyện trong quán La Catedral
6. Xuân Quỳnh, Không bao giờ là cuối
8. Nhóc Nicolas, trọn bộ
9. Những ngã tư và những cột đèn
10. Henderson, Ông hoàng mưa
11. Đầu óc người Ý
12. Con lươn chép miệng
13. Lịch sử Hà Nội
14. Cedric, trọn bộ
15. Thị Dân
16. Bốn mùa, Trời và Đất
17. Cà phê Mưa
18. Người chăn kiến
19. Thơ Nguyễn Duy
20. Istanbul
21. Vô tri
22. Chúa ruồi
23. Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi
24. Haroun và Biển truyện
25. Viết
26. Ngàn dặm không mây
27. Biển và chim bói cá
28. Chỉ tại con chích choè
29. Lại chơi với lửa
30. Vu khống
31. Tình yêu kéo dài ba năm
32. Ba ơi, mình đi đâu?
33. Moon Palace
34. Mình nói chuyện gì khi mình nói chuyện tình
35. Hội hè miên man
36. Vũ trụ trong một nguyên tử
37. Thế giới là một cuốn sách mở
38. Shiddharta
39. Nam tước trên cây
40. Những bài Dã sử Việt
41. Ăn, Cầu nguyện, Yêu (cái này vợ mua, -:))
42. Những mối tình nực cười
43. Tôi nói gì khi nói về chạy bộ
44. Biên niên ký chim vặn dây cót
42. Trên đường
43. Dưới bóng những cô gái tuổi hoa
44. Kalson trên mái nhà
45. Tobie Lolness, trọn bộ
46. Giết con chim nhại
47. Du hành cùng Herodotus
48. Bắt trẻ đồng xanh
49. Quê hương tan rã
50. Gấu Pooh xinh xắn
51. Lũ trẻ nhà Penderwicks
51. Momo
52. Con người hoan lạc
53. Cuộc đời của Pi
54. Tôn Ngộ Không ba lần đánh Bạch Cốt Tinh, -:)

Chỉ còn một số cuốn muốn mua:
1. Tuyết
2. Khuyến học
3. Cuộc sống ở trước mặt
4. Ở lưng chừng thời gian
5. Biếm hoạ Việt Nam (Lý Trực Dũng)

Này thì mọt sách

Thấy bài này vui, chép lại hầu bà con.

Bản gốc trên Lao động Online.


Con mọt sách
06/07/2011 08:56:36 AM

(LĐ) - Hồi đầu những năm 70 thế kỷ XX, ở Hải Phòng có 2 người đàn bà nổi tiếng trong giới trí thức. Họ không viết văn, làm thơ, soạn nhạc hay cầm cọ vẽ, nhưng họ có quyền phân phát các tiểu thuyết lừng danh nhất, những tập thơ tuyệt vời nhất, các đĩa nhựa ghi 9 bản giao hưởng của Beethoven hoặc những kiệt tác (in lại) của các danh hoạ thuộc trường phái ấn tượng Pháp.

Họ là hai người bán sách tại cửa hàng sách trung tâm của Cty phát hành sách Hải Phòng. Một người bán sách ngoại văn, một người bán sách quốc văn. Họ được chiều nịnh, tôn vinh như hai bà hoàng (mà họ cũng kiêu và xinh đẹp thật!), vì người Hải Phòng rất mê đọc sách. Trừ loại lý luận - chính trị, kinh tế - khoa học, còn sách văn học thì được phân phối như áo may ô và dép nhựa Tiền Phong...
Trưởng phòng mới được quyền đọc “Bà Bovary”
Vì sách văn học là hàng mậu dịch phân phối, nên mua sách cũng phải có tiêu chuẩn. Phải là cấp từ trưởng phòng thuộc sở trở lên mới được mua cuốn “Bà Bovary” của văn hào Pháp Flaubert. Kẻ viết bài này một lần chứng kiến cuộc đối đầu âm thầm giữa ông lãnh đạo Cty phát hành sách Hải Phòng – một người giản dị, cục mịch như bức tường đất - với một cô gái dạng người não nhiều hơn ngực.
Không nao núng trước ánh mắt cầu xin của cô giáo trẻ dạy văn, ông đáp lại bằng cái nhìn thương hại nóng hổi và oai vệ phán như vị quan toà luận tội: “Phải ở vị trí như vậy, người ta mới đủ nhận thức để đánh giá được sự tha hoá đạo đức của tầng lớp thị dân tư sản!”. Thế nhưng, dù mới tốt nghiệp phổ thông, mặt vẫn mọc mụn trứng cá, tôi cũng mua được “Bà Bovary” vì có ông chú nguyên là giám đốc “Ba toa” (lò mổ gia súc Hải Phòng) viết cho cái giấy giới thiệu đi kèm nửa cân sườn lợn.

Một “con mọt sách” (ảnh minh hoạ). Ảnh: H.L.Q
Phàm đã là hàng phân phối bao giờ cũng hiếm. Chẳng hạn, một năm cả miền Bắc có trên dưới 40 đầu sách văn học xuất bản. “Hot” nhất hồi ấy là sách văn học nước ngoài. Chỉ những tác giả, tác phẩm được đánh giá là “rõ ràng” mới được tuyển dịch (mà dịch thì rất cẩn thận). Các bậc thầy của chủ nghĩa hiện sinh như Jean Paul Satre, Albert Camus... chỉ tồn tại trong những sách phê bình. Dostoievsky và B.Pasternax cũng không được dịch, mặc dù nguyên bản tiếng Nga thì tràn ngập các kệ sách.
Ngoài vài truyện ngắn của O’Henry và Jack London, người miền Bắc không được đọc “Chùm nho nổi giận” hay “Âm thanh và cuồng nộ” (của John Steinback và William Faulkner – các nhà văn Mỹ). Thậm chí họ đã phải xem “Những bức thư của người đàn bà không quen biết” (Stefan Zweig) qua bản chép tay! Sách hiếm như vậy, cho nên chỉ có những người mê sách như là mê gái mới chịu khổ nhục để được chạm tay vào cuốn “Đồi gió hú” thuộc dạng tài liệu tham khảo nội bộ!
Mỗi khi nghe tin đồn sách mới về, những con mọt sách lại chạy vội ra hiệu sách, hí hửng chầu chực như chú mèo ngồi chồm chỗm trước chảo cá rán đậy kín, vì sách quý thường bị giấu dưới quầy. Họ nhận ra rằng muốn mua được sách, tìm đường đi vào trái tim của người bán sách dễ hơn bằng giấy giới thiệu. Thế nên, trước hết phải thật ngọt ngào, cầu tài cô bán sách bằng nụ cười, nhưng phải là một nụ cười không để họ nghĩ bạn phải đến bác sĩ răng (hồi đó không có tệ hối lộ tiền). Đấy là nghi lễ dọn đường bắt buộc cho sự thành công, vì lễ ở phương Đông đóng vai trò như luật ở phương Tây.
Sau đó hãy tỏ ra thật đáng thương, dằn vặt hơn cả đau răng nếu như không mua được sách. Một con mọt sách thời đó, tôi nhớ anh ta gầy mỏng đến nỗi không biết cơ thể có đủ chỗ để chứa hết lục phủ ngũ tạng hay không, đã thành công trong hầu hết vụ “mua-ăn xin” sách, vì dai như con đỉa đói.
Trong nhiều gia đình, sách được bày ở nơi kín đáo nhất, vì nó được giữ như của gia bảo. Con mọt sách kỵ nhất là cho mượn sách. Sách là thứ hồi môn ảo sang trọng để các chàng trai đem đi hỏi vợ. Có bà mẹ vợ (bán vàng chợ Sắt) hãnh diện nói về gia đình thông gia: “Nhà bên ấy nghèo, thế nhưng anh ấy là người đọc sách!”. Và cô dâu mới đã cậy nhờ mua tặng chồng một đống sách để thể hiện trọng lượng tình yêu của mình. Họ trở thành một gia đình hạnh phúc hoàn hảo: Chồng đọc sách, vợ có tiền!
Sách được tôn trọng như vậy, cho nên thành phố đầy đường những người đọc sách, ngốn sách như bò ngốn cỏ. Thanh niên ngày nay đánh giá nhau bằng đi con xe nào. Thanh niên ngày ấy hỏi nhau đã xem “Bông hồng vàng” của Pautovsky hay “Cây phong non trùm khăn đỏ” của Aimatov chưa? Họ sẽ thất vọng khi đối tác chưa đọc qua “Hội chợ phù hoa”. Ngay cả trong lúc bom rơi đạn nổ, sách vẫn nằm trong balô theo người thành phố về những miền quê sơ tán. Người ta vẫn đọc “Chiến tranh và hoà bình” dưới hầm trú ẩn, trong ánh đèn dầu phòng không.
Nghịch lý của sách
Năm 1975 - một cánh cửa mới của sách được mở. Trong đám những người miền Bắc vào Nam trở về với chiếc balô lủng lẳng cái khung xe đạp, đài bán dẫn, búpbê nhựa, có những người đi tìm sách. Họ kinh hoàng khi bắt gặp cảnh tượng sách được bày bán, được chồng đống từ mặt đất lên nóc nhà trên suốt con đường Calmette, Sài Gòn.
Không cần là cấp trưởng phòng, hay nở nụ cười cầu tài với cô bán sách, chỉ cần có tiền là mua được cả kho tàng thông tin đồ sộ của cả loài người, từ Thánh kinh đến “Tài liệu mật của Lầu Năm góc” được tiết lộ trên tờ New York Times, từ các tác giả đoạt giải văn chương Nobel đến những đại diện của mọi trường phái tư tưởng... Có vị đại uý công binh (tốt nghiệp Đại học GTVT miền Bắc) khi rút ra khỏi thành cổ Quảng Trị (năm 1971) đã liều chết cõng theo mình 60kg bộ “Đại từ điển Britania” trong một ngôi nhà cháy dở và gặp ở đây (chợ sách Calmette) gần một chục bộ tương tự.
Lần đầu tiên họ được đọc “Mật khải” của K.Gilbran, “Zarathustra đã nói như thế” của Nietzche, “Thiền và phân tâm zuki của Fromm, những cuốn sách học” của Suzuki và Fromm, các cuốn sách không chỉ mở cho họ thấy những chân trời thế giới mới, mà còn được in rất đẹp trên các trang giấy mịn và thơm như làn da trẻ thơ. Bây giờ họ không kháo nhau về “Cây phong non trùm khăn đỏ” nữa, mà hỏi nhau đã được đọc “Bác sĩ Zhivago” hay “Giờ thứ 25” chưa. Những tưởng bắt đầu thời đại của sách, một con mọt sách hí hửng nói chơi: “Loài người chỉ còn 3 loại: Những người sống, những người chết và những người đọc sách!”.
Thế nhưng, cánh cửa đổi mới càng mở, càng nhiều sách thì người đọc càng ít. Hoá ra cùng với sách vở, người ta còn phát hiện ra vô số niềm vui trần tục, mà trong chiến tranh chúng là vô nghĩa so với cuộc sống – cái chết: Ẩm thực, thời trang, du lịch, những môn thể thao mới mẻ như golf, tennis... Tất cả đều lên tiếng đòi “thị phần” của mình trong khoảng thời gian bất biến 24 giờ/ngày của đời người.
Đấy là chưa kể khát vọng làm giàu dâng cao ngùn ngụt, chúng nuốt chửng bao thời gian. Đặc biệt khi Internet xuất hiện, đổ thông tin vào đầu người với tốc độ gần bằng ánh sáng, thì sách tuột sâu ra khỏi vị trí thống trị tư tưởng con người. Sách không còn là tấm gương duy nhất quan trọng để con người soi vào đấy thấy thế giới, thấy chính mình. Đã thế, khi sách nhiều quá tràn ra vỉa hè, văn chương sọt rác xuất hiện trở thành sữa mẹ của một tầng lớp thanh niên, truyện tranh lên ngôi, truyện dịch ẩu như là “diệt”.
Khi con người đổ xô đi đào vàng, đồng đôla được tôn vinh thành giấy thông hành lên trời, thì những con mọt sách biến mất dần khỏi mặt đất như những chiếc cối xay gió của thế kỷ XVIII. Từ “con mọt sách” trở thành đồng nghĩa với “hâm”. Bà bán hàng vàng chợ Sắt bắt đầu sốt ruột hộ cô con gái và thấy tiếc thằng vai u thịt bắp hàng xóm ngày xưa nay là chủ hai mỏ than ở ngoài Quảng Ninh.
Vắng khách dập dìu, những cô bán sách bắt đầu già và xấu đi. Họ ngồi suốt ngày tỉa lại lông mày trong các nhà sách yên tĩnh như hồ nước của ngày hè nóng nực. Ông giám đốc mới của Cty phát hành sách Hải Phòng lặn lội vào Nam đi tìm mối hàng văn hoá phẩm, văn phòng phẩm để lấp đầy các kệ sách. Chỗ ngày xưa Hemingway và Remarque (nhà văn Đức) “ngồi”, thì nay chễm chệ những chiếc đồng hồ điện tử Nhật Bản, băng keo và tả pí lù. Từ đó, những cô bán sách đời mới bắt đầu giàu lên. Họ hỏi Remarque có phải là tiền Đức không?
Không thể võ đoán nói rằng ngày nay người ta đâm chém nhau nhiều vì không đọc sách. Nhưng rõ ràng rằng vắng sách, tâm hồn con người sẽ nghèo nàn, nhạt nhẽo đi, đầu óc con người sẽ thiếu đi sự sâu sắc vì văn hoá mạng là một thứ mì ăn liền. Chừng nào loài người còn sống, còn tồn tại sách. Những con mọt sách sẽ sống lại và phát triển, bởi đọc sách là nhu cầu tinh thần và niềm vui cao quý.
Hà Linh Quân

Tranh cát

#1


#2


#3


#4


#5


#6


#7


#8


#9


#10


#11


#12


#13


#14


#15


#16


#17


#18


#19

Gió đưa tôi đi ngang qua buổi chiều (A Blue Trip)

Hai đứa ngồi bên nhau trong một cái chòi nhỏ. Trước mặt là cái hồ, không rõ hồ nước mặn hay nước ngọt, được bao quanh bằng một rặng phi lao dày đặc. Phía tay phải, cách nơi chúng tôi ngồi chỉ vài chục bước chân, là biển. Bên trái là một dãy núi thấp hình vòng cung, như ôm trọn lấy cái bãi biển trong đó có cái hồ này. Còn phía sau lưng chúng tôi là gì, là toàn bộ cuộc sống bận rộn và chen chúc hàng ngày. Hẳn thế rồi.

Hai đứa đã thực hiện thành công một cuộc trốn chạy khỏi những bức bối đời thường, để được cùng nhau ở đây, ở chỗ này. Im lặng. Chờ nắng lên. Bỏ lại sau tất cả. Như tôi đã bỏ lại cái iPod với những Bob Dylan, the Beatles và Eric Clapton,... để được nằm đây, ngước mắt nhìn cái mái chòi lợp lá cọ, và lắng nghe gió và rặng phi lao đang cùng tấu lên bản nhạc của gió và cây, trong cái tinh khiết của sớm mai. Nằm và lắng nghe tiếng gọi của thiên nhiên, nếu không muốn nói là “tiếng gọi nơi hoang dã”. Tiếng gọi của lòng mình.

Trời vẫn còn sớm. Tôi úp lên mặt cuốn “Chuyện kể năm 2000” đang đọc dở, dự định làm một giấc ngắn nữa. Nàng ngồi ngay bên cạnh. Nếu cái sàn bằng tre không quá gồ ghề, hẳn là nàng đã thực hiện bài tập Yoga của mình. Nàng nghĩ gì, tôi không rõ. Nhưng tôi cứ nghĩ rằng ngón tay nàng đang liên tục gõ lên phím F5 của cái máy tính cuộc đời. Tôi thầm khuyến khích nàng tiếp tục việc đó. Nàng đã mệt mỏi và phải chịu nhiều thiệt thòi, vì tôi. Ở một khía cạnh nào đó, cuộc sống của nàng cũng chẳng khác gì Ngọc, vợ của A Tuấn, nhân vật chính trong cuốn sách tôi đang đọc dở. Tôi đã chẳng làm được gì nhiều cho nàng. Lúc đó, tôi chỉ biết đền đáp cho nàng sự tĩnh lặng, để nàng được thực sự "hoà vào thiên nhiên", như nàng hằng ước ao.

Nhưng thôi, ngoài kia nắng đã lên trong tiếng lao xao của những người đi làm sớm, tiếng xe máy loành xoành chạy theo con đường nhỏ phía xa. Chúng tôi rời khỏi cái chòi vừa lúc những cantin dịch vụ ngoài bãi biển đã thức dậy. Và đã lại oang oang những oằn oại não nề khổ đau của thứ nhạc "teen pop" đang thịnh hành.

Hai đứa lại lặng lẽ bước bên nhau. Và tôi thì cứ nghĩ "Chuyện kể năm 2000" có lẽ là một cuốn sách không phù hợp để mang theo trong một hành trình như thế này.

****

Chiều hôm đó, chúng tôi đã lại ở một địa điểm khác. Một chuyến tàu "cao tốc" đã đưa hai đứa đến một vùng đất mới, nơi mà chúng tôi kỳ vọng là sẽ được sống chậm hơn. Và chúng tôi đã không lầm.

Lâu lắm rồi hai đứa mới lại lấy lại được cái cảm giác "on a [dark desert] highway, cool wind in my hair". Cung đường nhỏ nhưng thênh thang vì vắng người. Và nắng. Và gió. Và không phải đội mũ bảo hiểm. Ở đây chẳng thấy có công an, chẳng một bóng "áo vàng". Xe cộ thì vất đâu cũng không sợ mất. Để tận hưởng niềm vui thú, tôi bỏ nốt cái mũ vải, để mặc nắng và gió thốc vào mặt, len lỏi vào trong tóc, len lỏi cả vào cái bộ não dường như đã bị o ép và xơ cứng quá lâu của tôi.

Cũng đã lại lâu lắm rồi tôi mới lấy lại được cái cảm giác bấm máy. Cái máy ảnh ước mơ một thời của tôi đã bị bỏ xó đến nửa năm, kể từ cái Tết âm lịch năm nay. Hình như cũng bằng đấy thời gian, tôi đã không chụp được kiểu ảnh nào cho hai "ông tướng" nhí ở trong nhà. Gần như lần nào nàng cho xem những tấm ảnh chụp con-của-người-khác, tôi lại nhắc lại với nàng, như một cái máy: "lâu lắm rồi không chụp được cái ảnh nào cho hai đứa". Như là một lời thú tội, hay là một lời xin lỗi? Hay là một lời cảnh tỉnh, cảnh tỉnh chính mình rằng mình đã đi quá xa khỏi cuộc sống, cái cuộc sống mà mình đã phải quá vất vả mới có được. Tôi đã mất quá nhiều thời gian để hoà công việc với cuộc sống của chính mình. Phải mất bao lâu nữa thì tôi mới lại có thể tách được chúng ra, như thưở ban đầu?

Bao lâu nữa thì tôi không biết. Nhưng từ nay, tôi sẽ bình thản mà lái cuộc đời của chính mình chạy giữa sống và làm việc không theo gương của người mà không nói ra thì ai cũng biết. Nghĩa là cân bằng. Tuy cũng có lúc trệch sang trái, lúc trệch sang phải, nhưng về cơ bản vẫn là theo con đường đấy. Như lúc này, tôi đang đưa nàng đi trên cái xe máy cà tàng thuê trong thị trấn, có lúc dừng lại để chụp ảnh, có lúc nhanh, lúc chậm, lúc đi bên phải, lúc lại đi hẳn sang bên trái đường để được tránh nắng dưới những hàng cây, thì vẫn phải đi hết con đường để tới đích cuối cùng. Ở cuối con đường, là biển.

Biển còn hoang sơ, nhưng bãi cát trắng, mịn và sạch. Nước biển trong, sóng lại không quá lớn. Tuy không quá đông người, chúng tôi cũng đi qua khu ồn ào nhất để đến cuối bãi, nơi gần như không có ai, ngoài mấy người đang dọn dẹp một bãi đất để dựng lều bán hàng. Họ đốt cái gì đó, chắc là lá cây. Khói bốc lên rồi tan cả vào nắng chiều. Rừng thông lúc ẩn lúc hiện sau đám khói trắng, để lại một từ thốt lên trong lòng tôi: Đẹp.

****

Hai đứa rời bãi tắm khi nắng chiều đã sắp tắt. Những tia nắng như nằm ngang, chiếu thẳng vào những thân cây bạch đàn. Cả một hàng cây trắng loá dưới ánh chiều tà. Những thảm cây lúp xúp đủ màu ánh lên một vẻ đẹp kỳ lạ. Những ngôi nhà nhỏ, tường trắng, mái đỏ ẩn hiện sau những lùm cây, và sáng rực lên trong ánh sáng cuối ngày. Tôi chụp, nhưng tôi biết mình đã bất lực, vì máy ảnh tôi không thể tái hiện lại những hình ảnh đó. Những vũng nước thẫm xanh bên những đụn cát trắng. Hoàng hôn ở đây không phải màu tím. Nó có màu xanh. Thoạt tiên là màu lam nhạt, rồi chuyển sang xanh thẫm. Và khi chúng tôi rẽ vào một quán ăn dọc đường, một cái bè nổi trên đầm, thì cũng là lúc những tia nắng cuối cùng đã tắt, trước khi hắt lên một đám màu hồng rực sau những rặng núi và đám mây đã chuyển sang xanh thẫm tự bao giờ. Máy ảnh chỉ là một cái máy. Và tôi thì chỉ là một thằng nghiệp dư, đang tập toẹ đua đòi theo đám đông cầm máy ảnh. Và tôi vẫn nghĩ, những tấm ảnh, trên một khía cạnh nào đó, không bao giờ lưu giữ được những gì mà mắt người nhìn thấy, cảm thấy. Nó không thể thay thế cái sự "sống" của đôi mắt. Giống như công việc không thể thay thế cho cuộc sống hàng ngày.

****

Khi hai đứa bước ra khỏi cái nhà nổi thì trời đã tối thẫm. Xung quanh và trên đường không một ánh đèn. Cả hai cùng ngước lên và cùng "ồ" lên một lúc. Sao. Sao dày đặc và bầu trời như được kéo gần mặt đất hơn. Những ngôi sao to, rõ nét, và dày đặc giăng kín trên bầu trời. Hôm nay mới là đầu tháng, không có giăng nhưng có sao. Tôi chưa bao giờ chứng kiến một bầu trời sao như vậy. Và nàng nhắc cho tôi biết, ai đến đất này cũng ấn tượng với sao ở đây. Như là một thói quen, tôi giơ máy ảnh lên, nhưng máy làm sao ghi lại được những thứ này. Tôi buông máy ảnh xuống. Ở ngay cái khoảnh khắc đó, tôi mới nghiệm ra, công việc không phải là cứu cánh cho cuộc sống. Nó chỉ là phương tiện. Như cái máy ảnh kia, chỉ là một phương tiện để ghi lại một phần những gì mà ta cảm thấy được. Một phần. Không phải là tất cả.

****

Bầu trời đầy sao nhắc nhở tôi nhớ tới những đêm của mười bảy năm trước. Cũng là những đêm sao của một thanh niên mười bảy tuổi, vừa từ nông thôn bước vào đại học ở thành thị, lần đầu tiên đọc Kim Woo Chung và bắt chước ông, nhìn lên bầu trời đầy sao để dệt những ước mơ. Lúc đó tôi không hề mơ và tưởng tượng đến một ngày mình lại có những phút giây trải nghiệm như thế này. Không hề có. Và cũng không hề nghĩ, những ảnh hưởng sâu đậm từ tư tưởng của Kim lại để lại những di chứng nặng nề như hôm nay, những tư tưởng phải hy sinh hết đời sống cá nhân để xây dựng sự nghiệp, những cống hiến cho xã hội thông qua làm việc theo tinh thần của Khổng giáo. Và cả những nhồi sọ của một thời về lao động, cống hiến, con đường,... và rất nhiều những thứ tương tự thế dưới mái trường XHCN. Đã không ai nói cho tôi biết còn có những thứ khác nữa, những thứ mà mãi gần đây tôi mới nhận ra. Hồi đó tôi chỉ có sách vở. Tôi đã không có may mắn được gặp những người có thể chỉ ra cho tôi một con đường khác. Sách vở đã dẫn tôi đi nhầm đường, và bây giờ cũng lại chính sách vở đã chỉ ra cho tôi thấy rằng tôi đã nhầm. Liệu tôi có dại dột đến hai lần? Tôi đã có một thời tuổi trẻ đầy ước mơ. Liệu rằng tôi có làm sống lại được nó, những "salad days", mà theo những gì tôi đọc được trong cuốn Menu của chuỗi Highlands Coffee, là "những ngày vô tư của một thời son trẻ, một thời xuân xanh phơi phới như màu xanh tươi của những cọng salad."?

****

Hai đứa lên xe quay về thị trấn dưới một bầu trời đầy sao như thế. Đường vắng không một bóng người. Tĩnh lặng gần như tuyệt đối. Tôi ước gì cái xe Dream Tàu này không phát ra những tiếng động vô duyên như thế. Nhưng chẳng lẽ lại xuống xe dắt bộ? Nhưng thôi, có cái gì là tuyệt đối đâu, cho nên có được một ngày thế này là đã tuyệt lắm rồi. Chẳng cần phải có thêm một scence hai đứa mò mẫm dắt cái xe máy nặng trịch đi năm sáu cây số dưới trời đêm đầy sao thì cũng đã có một ngày đầy những trải nghiệm đáng nhớ rồi.

****

Trước khi đi ngủ, tôi lại lôi cuốn sách đang đọc dở ra và tiếp tục công cuộc "sống với sách" của mình. Và thật kỳ lạ, tôi đã đọc được những dòng như thế này:

"Hắn khẽ khàng tém lại màn cho bố. Đi ra sân. Một mình hắn đứng giữa sân. Dưới ánh sao, cây cối trong vườn hình như cũng ngủ.

Trên đầu hắn là bầu trời yên tĩnh. Hắn lắng nghe sương xuống, và hắn nhìn sao.

..............

Và có lẽ cũng không ai nhìn sao như hắn nhìn hôm ấy. Nhìn và tự hỏi: Biết bao giờ mới lại có một đêm nữa ngắm sao. Điều kỳ diệu là đang kỳ mưa dầm, đêm ấy bỗng quang mây. Cả một trời sao mênh mông trên đầu hắn."