A Different Corner

Quotes of the Day

Tối ở nhà xem TV, nhặt được nhiều ý hay.

Đầu tiên là một phim trên kênh MAX, cuối phim có một câu người chồng đã quá cố dặn lại vợ con qua đoạn video tự quay thế này: "Life is not measured by how many breath you take, but how often your breath is taken away". Tự nhiên lại thèm nghe Sting, với Every Breath You Take.

Lát sau chuyển qua HTV7, kênh này phát lại một phim tài liệu lấy từ nhà DW-TV, mãi lúc xem xong mới biết là phim The Pensioners' Caravan. Phim kể về một đoàn các cụ đã nghỉ hưu, đi du lịch bằng xe-nhà, xuyên từ Siberia qua Mông Cổ, qua sa mạc Gobi rồi xuống Trung Quốc. Nhìn các cụ đi mà thèm. Nhưng nghe các cụ nói còn thấy thèm hơn: Đây là tuổi đẹp nhất để đi du lịch. Tại sao? Đơn giản vì đó là tuổi "Quá già để làm việc, nhưng lại quá trẻ để chết".-:)

Nhân việc nói về cái sự đi, mới nhớ ra hôm trước có đọc ở đâu đó (hình như là Ngô Tự Lập) có nói rằng câu, thậm chí cả bài, thơ "Yêu là chết ở trong lòng một ít" là Xuân Diệu "đạo" của một bài thơ tiếng Pháp, nguyên gốc là "Đi là chết một ít". Nhưng dù có đúng như ông này phát biểu thì mình vẫn thèm đi.

Hôm nay anh QB có một bài về "thú sách", trong đó có một câu mình rất thích, vì nó quá đúng với trường hợp của mình: "... có khi chả có lý do gì. Tôi đọc, vì tôi không thể không đọc, thế thôi".

Vì ở trên có nhắc đến một địa danh của nước Nga, nên muốn nghe lại What's Forever, trong đó có một đọan hát bằng tiếng Nga. Người hát bài này là Laima Vaikule. Bà là người Litva thuộc Liên Xô cũ. What's forever là một bài hát rất đẹp, lấy từ album gồm toàn các bài hát tiếng Anh, xuất bản năm 1993. Trong bài có một câu hỏi thế này: "What's forever? Is it just a state of mind 'till you say you had to go?"

Stand By Me

Father & Sons

1. Bố mới mua được đĩa Latin Lounge do Putumayo tuyển chọn và giới thiệu, có nhiều bài hay nên thích lắm, nghe đi nghe lại. Trong lúc đang nghe bản Sentimientos (Andres Linetzky & Ernesto Romeo), bố có nói với mẹ là rất thích nghe loại nhạc này lúc ngồi càphê. Tí nghe thấy cũng phán: Tí cũng thế. Mấy hôm sau, Tí nghe iPod của bố tình cờ được nghe lại bài này thì thích lắm, rồi khoe với bố (bằng cách chìa một ear-phone cho bố nghe): Tí thích nghe bài này lúc ngồi cà phê.-:)

2. Mẹ đưa Tít đi mua áo. Cô bán áo (không quen biết) nhìn hai mẹ con rồi phán: Giống bố y đúc. Lúc ra khỏi cửa hàng, Tít "phản ánh" với mẹ: Sao cô lại bảo Tít giống bố y đúc? Nhỡ Tít giống người khác thì sao? Logic.-:)

3. Hôm nay là ngày Tít nhận lớp để chính thức bước vào lớp 1, coi như là ngày đầu tiên đi học đại học chữ to. Mẹ đưa Tít đi rồi ngồi cạnh. Buổi trưa bố nhắn tin hỏi mẹ xem Tít thế nào, hoá ra ngồi trong lớp Tít chỉ hỏi: "Bao giờ thì về hả mẹ?". Bố nghĩ thế là tốt rồi, cứ chơi đi "cho nó sướng", từ từ hãy học, Tít nhỉ?

Bonus: Còn đây là bản Sentimientos mà Tí thích. Tất nhiên là bản Tí được nghe có remix lại cho hợp với phong cách lounge, có dịu và dễ nghe hơn một chút.

Dương Thụ: 8 mẩu suy nghĩ về giới trẻ và Élite trẻ

Trong vòng hơn chục năm trở lại đây dấu hiệu của sự vô cảm ngày càng rõ. Nội tâm nghèo nàn, phản ứng yếu ớt trước cái xấu, trước sự tha hóa, thích sự hào nhoáng choáng lộn bên ngoài, đánh mất phản ứng với cái giả v.v.. là những biểu hiện rõ nhất.

1- Tiếp xúc với các bạn trẻ, ở tầng lớp có học, một điều dễ nhận thấy là sự tự tin. Tự tin lắm. Khác với với bọn tôi khi còn trẻ thường rất rụt rè, nhất là đứng trước những người lớn tuổi, những người từng trải hơn mình, những người có tên tuổi, địa vị hơn mình. Nhưng tự tin do không hiểu mình ở đâu, mình nói với ai nói tóm lại do không hiểu mình thật sự là ai thì... Nói chuyện với tôi vài lần, một nhạc sĩ trẻ tâm sự “Bây giờ cháu mới hiểu, cháu cũng không giỏi hơn chú” (dĩ nhiên có thể bạn ấy giỏi hơn, nhưng tự cho người khác kém mình khi chưa biết gì nhiều về người ấy thì không ổn lắm).

Tôi có cảm tưởng các bạn trẻ biết nhiều nhưng sự hiểu lại không được như thế. Khi không có sự cân bằng cần thiết người ta dễ trở thành kẻ ba hoa mà không hay biết, khiến thái độ tự tin của ta trở thành sự thiển cận đáng ghét. Hiểu biết phải được tích lũy từ nhỏ, nó không đơn giản chỉ là việc tiếp thu kiến thức khi ta còn ngồi trên ghế nhà trường, càng không chỉ là vấn đề tự học, cũng không chỉ bằng việc đọc, nghe xem (đấy là chưa nói tới việc đọc xem nghe cái gì) mà còn là những va chạm, trải nghiệm trong cuộc đời thực, là việc chúng ta sử dụng quĩ thời gian như thế nào cho việc tích lũy, là việc cơ thể của chúng ta được sống như thế nào (cơ bắp có thường xuyên vận động không, năm giác quan: thính giác, thị giác, khứu giác, xúc giác, vị giác có được sống phong phú?). Hiểu biết được hình thành như thế làm nên sự tự tin. Cái tự tin ấy mới thật đáng quí và có lẽ nó là một trong những phẩm chất hàng đầu cần phải có nếu ta muốn thành công.

2- Tôi quan sát thấy giới trẻ hiện nay ngông cuồng liều lĩnh hơn, muốn chứng tỏ, muốn làm khác người hơn thời bọn tôi. Ngông cuồng liều lĩnh (chứ không phải là sự táo bạo), muốn chứng tỏ (chứ không phải là tự tôn), muốn làm khác người (chứ không phải là có cá tính) là những nét tâm lý thông thường thuộc về lứa tuổi là cái trẻ của tuổi mà gọi đúng chữ là trẻ con. “Trẻ con” lâu quá là một điều không hay. Cái chúng ta cần là cái trẻ của sống chứ không phải là cái trẻ của tuổi, sống trẻ chứ không phải trẻ con. Các bạn trẻ lớn lên trong hoàn cảnh xã hội khác bọn tôi, có nhiều điều kiện thuận lợi hơn nhưng được gia đình và xã hội nuông chiều quá nên cái sự “trẻ con” này lâu quá có lẽ là điều khó thể tránh khỏi.

Thi sĩ Tản Đà đã từng than thở: Dân ba mươi triệu đâu người lớn/ Nước bốn ngàn năm vẫn trẻ con.

Chính là cái trẻ con này đó. Sự trưởng thành của một thế hệ không tính bằng số tiền họ kiếm được mà bằng cái tầm văn hóa mà họ đạt tới, nhưng tôi nghĩ rằng nhiều bạn trẻ đã nghĩ khác.

Biết kiếm tiền và kiếm được nhiều tiền, tuổi trẻ bây giờ khôn ngoan hơn thời bọn tôi nhiều lắm. Trong hoạt động văn hóa, họ “tiếp thị” rất giỏi và biết cách tự lăng xê mình. Hãy tham dự những cuộc triển lãm, những cuộc trình diễn, hãy đọc báo chí xem họ viết về họ thì sẽ hiểu thế hệ bọn tôi là một thế hệ khờ khạo. Trong một bài báo tôi có viết: “Khôn khéo lọc lõi là phẩm chất của sự già nua. Ngông cuồng muốn tỏ ra, muốn khác người lại là tính khí trẻ con. “Trẻ con” không làm ra nghệ thuật và sự “già nua” cũng thế” (Sống trẻ-Doanh nhân cuối tuần). Mà đâu chỉ ở trong nghệ thuật. Điều này đúng hầu như ở mọi lĩnh vực. Một thế hệ tốt không thể đồng sở hữu một lúc cả hai “phẩm chất” đối nghịch như thế.

3- Tôi sống trong hẻm, suốt ngày nhạc thị trường, không muốn nghe cũng phải nghe. Trong hàng ngàn câu hát có một câu tôi bị nghe nhiều lần: “Tình yêu đến anh chẳng cần chi, tình yêu đi anh không hề hối tiếc”. Một sự vô cảm khủng khiếp. Dĩ nhiên đây chỉ là một câu hát, người viết ra nó, người nghe nó là giới trẻ song chắc không phải là những người tinh hoa trẻ tuổi nhưng nó vẫn khiến ta lo ngại và thật sự là một lời cảnh báo.

Trong vòng hơn chục năm trở lại đây dấu hiệu của sự vô cảm ngày càng rõ. Nội tâm nghèo nàn, phản ứng yếu ớt trước cái xấu, trước sự tha hóa, thích sự hào nhoáng choáng lộn bên ngoài, đánh mất phản ứng với cái giả v.v.. là những biểu hiện rõ nhất.

Đi theo sự vô cảm là một lối sống và một cách nghĩ cũng rất “có vấn đề”. Đập vào mắt tôi hàng ngày là những tấm biển quảng cáo của một hãng mỹ phẩm có một câu slogan “để đời”: “Sống là không chờ đợi”. Đây không phải là một câu nói chơi nếu ta nhìn vào những gì đang diễn ra hiện nay. Các bạn trẻ rất ưa chuộng thời trang và đổi mốt liên tục. Cái chưa thành đã phá bỏ để thay vào một cái khác, cuối cùng chẳng thành một cái gì cả. Cho nên chữ “đổi mới” có nguy cơ biến thành nơi ẩn náu của sự phá hoại. Sống gấp, sống vội, sống với cái trước mắt, không nhìn thấy muốn làm được một cái gì đó phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, phải có một quá trình, đương nhiên các bạn sẽ nôn nóng, thiếu kiên nhẫn, một thói xấu tai hại cản trở sự phát triển và ngăn trở người ta đến với thành công đích thực. Nếu giới trẻ quả thật là như thế thì elité của họ sẽ ra sao?

4- Tôi thường nhận được một câu như thế này ở những người bạn trẻ tuổi: “Chú đúng là lơ mơ thật, chẳng thực tế một chút nào”. Quả thật các bạn trẻ đã nhận ra sự vượt trội của họ trong chuyện này. Tôi thì đã đành, lơ mơ bẩm sinh. Còn bạn bè tôi không đến nỗi tệ như thế, nhưng tôi thừa nhận là họ, so với lớp trẻ hậu sinh cũng “chẳng thực tế chút nào”. Tuy nhiên có một điều ta cần để ý là ranh giới giữa thực tế và thực dụng rất mong manh. Trong cuộc sống, thực tế là tối cần thiết nhưng thực dụng thì nguy hiểm. Người thực dụng thì được nhiều (những giá trị vật chất) nhưng cũng mất nhiều (những giá trị tinh thần, thứ mà tiền bạc không thể mua được). Không biết các bạn đã suy nghĩ kỹ về điều này chưa.

5- Mục đích của việc học tập là để tạo dựng tri thức nền tảng (văn hóa nền), hoàn thiện nhân cách và phát triển cơ thể để làm người. Giới trẻ bây giờ được sự ủng hộ của gia đình và xã hội có mục đích học cụ thể hơn nhiều: Học nhằm kiếm mảnh bằng để làm quan và để làm giầu. Việc hoàn thiện nhân cách và văn hóa nền bị đặt xuống hàng thứ yếu. Kết quả nằm ở những mẩu đối thoại sau đây:

- Bạn có lý tưởng không?

- Không!

- Bạn có mục đích sống không?

- Có.

- Mục đích ấy là gì?

- Học ngành ngân hàng, quản trị kinh doanh hoặc luật để có một chỗ làm tốt, lương cao.

“Mãi mãi tuổi hai mươi có bằng cấp, chỗ làm tốt, lương cao”. Không thể “mãi mãi Đặng Thùy Trâm”. Đặng Thùy Trâm là một nhân vật của quá khứ, cái quá khứ một đi không trở lại và đang bị lãng quên mỗi ngày.

Thế hệ bọn tôi là Thế hệ Việt Minh. Thế hệ Đặng Thùy Trâm là Thế hệ Chống Mỹ Cứu Nước. Thế hệ sinh ra sau chiến tranh là thế hệ gì? Một câu hỏi mà tôi muốn các bạn trẻ trả lời.

6- Tôi có may mắn được làm việc cùng với các nhạc sĩ trẻ và có dịp tiếp xúc với một số bạn trẻ ở những ngành khác nhau. Nhiều người trong số họ là những nhân vật hàng đầu, tốt nghiệp ở những trường đại học danh tiếng ở nước ngoài. Có thể coi họ là những élite đương đại. Thông minh, sắc sảo, có kiến thức chuyên ngành rất sâu, rộng và mở trong suy nghĩ về con người và nhiều vấn đề xã hội, điều mà bọn tôi phần lớn là hẹp và đóng hơn. Khả năng thích ứng với môi trường mới tốt hơn bọn tôi nhiều.

Nhưng... có vẻ họ chỉ sống trong hiện tại, cho hiện tại. Quá khứ nhẹ bồng, đôi lúc họ thăm viếng nó như một khách du lịch, đôi lúc chơi với nó như một thứ trò chơi trong những ngày lễ hội. Tôi là một người-ngày-xưa, hay để ý đến chuyện gốc và mất gốc nên lờ mờ nghĩ rằng chừng vài chục năm nữa, nếu cứ đà như thế này chúng ta sẽ có một Việt Nam khác, quốc tế hơn cả Singapore. Nước Việt Nam ấy sẽ có nhiều chuyên gia giỏi, nhiều công nhân tay nghề cao làm việc cho các Hãng, các tập đoàn siêu quốc gia, sẽ sử dụng một thứ siêu ngôn ngữ có tỷ lệ 10% từ thuần Việt, 40% từ Hán Việt, 50% từ tiếng Anh (ví dụ khi viết thư tình, cụm từ “anh yêu em” cầm chắc sẽ được thay thế bằng “I love you”) và người giầu có sẽ mở tài khoản ở các ngân hàng Thụy Sĩ, mua bất động sản ở Singapore, ở Pháp, Anh Quốc và Mỹ để lấy chỗ cho con cái đi học và cho mình nghỉ ngơi (còn dân trung lưu sẽ mua nhà ở Vientiane, Luang Prabang bên Lào để một năm vài tháng sang đó thụ hưởng đời sống thanh bình). Tôi mong rằng cái ý nghĩ lờ mờ này chỉ là do bị ám ảnh bởi những suy tưởng sai lầm của mình.

Người Việt Nam tinh hoa trước tiên phải là một người nặng nợ với nơi mình sinh ra, yêu tiếng mẹ đẻ và nền văn hóa dân tộc rồi mới nói đến trình độ học thức, sự chuyên sâu và một năng lực thẩm mỹ cao dựa trên nền tảng văn hóa cơ bản vững vàng, dầy dặn. Người tinh hoa phải có khả năng tỏa sáng và lôi cuốn người khác trong những công việc mang lại lợi ích cho nhân dân và Tổ quốc mình. Tinh hoa không chỉ là giá trị trên phương diện nhận thức mà còn là giá trị trên phương diện hành động. “Trí thức trùm chăn” thì dù giỏi đến mấy, tinh tế đến mấy cũng không thể gọi là tinh hoa được. Và những “trí thức mất gốc” thì cũng thế.

7- Nhìn nhận giới trẻ như thế liệu có bi quan quá không?

Thời buổi này đáng sợ nhất là thái độ lạc quan tếu và sự ảo tưởng. Kết cục của nó sẽ là một bi quan tuyệt đối. Không ảo tưởng và cũng chẳng bi quan, cuộc sống là như thế. Những người có lương tâm một chút, hiểu biết một chút, ai cũng nhận ra sống bây giờ vui ít buồn nhiều bởi có rất nhiều cái chưa được, nhiều cái hỏng, nhiều sự thoái hóa ở ngay chính bản thân mình, của gia đình mình, của xã hội chứ chẳng cứ gì của giới trẻ.

Thật khó mà có thể cất cao giọng hát cái câu hát của anh Trịnh Công Sơn “Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui”. Không có nhiều niềm vui đến như thế để chúng ta chọn lựa. Tôi đã trải qua một cuộc sống gian khổ mới nghiệm ra rằng chính nỗi buồn chứ không phải niềm vui, mới là quan trọng. Nhờ nó mà ta sống tốt hơn, nhờ nó mà ước muốn đổi thay, nhờ nó mà đi tới.

8- Giới trẻ cũng có nhiều người hay, có những người thật sự là élite của xã hội mới, ở nhiều khía cạnh họ tinh hoa hơn bọn tôi nhiều lắm. Nhưng người élite trẻ thì có, còn giới élite trẻ thì chưa. Thế hệ bọn tôi cũng thế, cũng chưa nốt. Chỉ có thế hệ các cụ, những người tinh hoa làm thành hẳn một tầng lớp xã hội, tầng lớp này tham gia cách mạng trở thành những nhân vật chủ chốt của một cuộc lật đổ ngoạn mục nhất trong lịch sử Việt Nam hiện đại: Lật đổ chế độ thực dân xây dựng nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, một quốc gia độc lập có chủ quyền đầu tiên trong hệ thống thuộc địa Pháp.

Hãy nhìn vào thành phần chính phủ Cụ Hồ năm 1945 thì có thể hiểu được điều này. Vậy làm thế nào để những người tinh hoa trẻ trở thành một tầng lớp, một lực lượng có vai trò dẫn đạo xã hội như các cụ ngày xưa (và như tất cả những gì mà giới élite ở các quốc gia phát trển khác làm được)? Người tinh hoa chẳng thể từ trên trời rơi xuống, nó vẫn là sản phẩm của một nền giáo dục, một hệ thống chính trị và một cấu trúc xã hội nhất định. Giới trẻ hiện nay chính là sản phẩm của nền giáo dục, hệ thống chính trị và cấu trúc xã hội của chúng ta. Tìm ra những khiếm khuyết của giới trẻ rồi đổ lỗi cho họ là sai lầm, là vô trách nhiệm.

Làm thế nào để có nhiều người trẻ tinh hoa, và để những người trẻ này liên kết với nhau thành thành một giới, một lực lượng giữ vai trò quyêt định tương lai của dân tộc? Câu hỏi này dành cho những nhà hoạch định chính sách, những nhà quản lý và có thể là cả túi tiền của các đại gia.

Dương Thụ

Sting-Symphonicity-Every Breath You Take

Trời nóng, uống bia, đọc sách và văng tục

1.

Gần đây mình văng tục hơi bị nhiều. Văng khắp nơi: ở cơ quan, ngoài quán nhậu, trong quán cà phê. Văng cả vào microphone điện thoại di động, văng cả lên facebook. Và tệ hơn, văng cả vào bộ não có khả năng thu nạp và ghi nhớ mọi thứ của Tít - ông con mới lên sáu tuổi. Tối qua nghe bà ngoại kể lại mới biết Tít đã nói với bà một câu trong đó có từ “bỏ mẹ”. Thế có bỏ mẹ mình không cơ chứ.

Lập gia đình được gần bảy năm, có ba thứ mình gần như không bao giờ mang về nhà, như là một nguyên tắc, ấy là rượu-bia, thuốc lá và những câu văng bậy. Giờ đây cả ba thứ này có vẻ hiện diện một cách thường xuyên hơn, ở nhà, trước mặt hai ông con đang ở tuổi học mọi thứ bằng cách bắt chước.

Thực ra thỉnh thoảng có văng một vài câu thì cũng không sao. Nhưng điều nguy hiểm là gần đây mình có vẻ thích thú ra mặt với cái chuyển biến chết tiệt này. Mình thường xuyên kể một cách thích thú cho mọi người nghe một giai thoại về nhà báo Xuân Ba. Chuyện là bác Xuân Ba được mời đến dự một buổi tiệc rất lớn, trang trọng và lịch sự. Quá nửa buổi, không thể chịu được cái không khí trang trọng quá, bác này đành phải vào WC chỉ để văng vài câu trong đó, rồi mới lại thở phào mà quay lại buổi tiệc với cái không khí trang trọng mắc dịch kia. Cứ như thể mình đã lấy luôn cái slogan trên chiếu rượu của bác Nguyễn Quang Lập về làm tôn chỉ cho phát ngôn của chính mình vậy: “Một ngày mà không nói tục thì nó nhạt mồm lắm”.

Không biết, trong những giấc ngủ đầy mệt mỏi và mộng mị, mình có ú ớ mà văng ra mấy câu hoa mỹ phải gió đó không nữa.

2.

Có lẽ cái sự văng này là hệ quả của sự dồn nén lâu ngày, nay có dịp thì bung ra thôi. Nóng trong người, nóng trong công việc, cộng với cái nóng hầm hập như thiêu đốt xoay quanh mức 40 độ C ở Hà Nội mấy tuần vừa qua khiến cho cái thằng trí thức nửa mùa chưa trưởng thành đầy đủ là mình bỗng nhiên chuyển sang ăn nói như một thằng đầu đường xó chợ. Cái nóng làm cho những ngôn từ mỹ miều kia vốn như bị nhốt trong nồi áp suất, nay được xả van nên văng ra loạn xạ. Văng ra, cho xẹp hết những bức bối, u sầu. Kể ra thế cũng tốt.

Ngoài cái sự xả van, mình cũng để cho cái đầu được giải nhiệt một cách thường xuyên hơn. Mình chưa bao giờ uống nhiều bia như trong giai đoạn này. Không nhiều, nhưng thường xuyên. Và chuyện cũng không có gì đáng nói, nếu như mình không cảm thấy thích thú với cái vụ thường xuyên bia bọt này. Nhưng mà mình thích thật. Thế mới bỏ mẹ. Mà không chỉ uống ngoài quán xá, giờ đây mình còn uống cả ở nhà mà chả phải là dịp gì cả. Cách đây vài hôm, mình đã cò cưa vài cốc bia Hà Nội ướp lạnh trong cái đói và cái nóng hầm hập của buổi chiều Hà Nội, ở nhà. Chưa bao giờ mình thấy bia ngon đến như vậy, đến mức phải thốt ra thành lời. Uống xong, mình leo lên gác làm một giấc thẳng cẳng đến mười một giờ đêm mới dậy. “Sướng” - một ông em được nghe kể lại chuyện này đã phán như vậy. Mà của đáng tội, đúng là có sướng thật.

3.

Nhờ bia bọt thường xuyên mà cuối tuần rồi mình lại có dịp lê la vỉa hè Tạ Hiện, nơi góc ngã tư mà con phố này giao với phố Lương Ngọc Quyến. Phải đến gần một năm rồi mấy thằng mới lại có dịp quay lại nơi này.

Lại nhớ cả bọn (gọi là bọn cho oai, chứ thực ra chỉ ba, bốn thằng) đến đấy lần đầu vào năm ngoái, trong một buổi chiều cuối hè nóng điên người. Cả bọn ngồi thành một dãy, tựa lưng vào một bức tường bê tông đang tỏa nhiệt hầm hập, đến mức có thể cảm nhận từng giọt mồ hôi đang tứa ra ở lưng, ở bắp chân, và uống bia chai Hà Nội ướp lạnh, với lạc luộc. Chúng tôi ngồi đó, giương mắt mà ngắm nhìn những Lexus và BMW chen vai thích cánh cùng quang gánh thúng mủng hàng rong; những thằng bán hàng rong người đen nhẻm, xộc xệch chèo kéo loăng quăng quanh mấy anh Tây chị Tây ba lô cũng bụi bặm không kém; ngắm quán hàng chật chội và đông đúc, những biển hiệu, nhà cửa, dây điện các thứ lô xô chen chúc nhau trong cái không gian chật hẹp và nóng nực. Và nghe. Chúng tôi nghe giai thanh nữ tú Hà Thành vừa đánh võng trên vespa LX vừa văng tục. Nghe một anh giai Hà Thành chính hiệu phố cổ Hà Nội sắp ngàn năm đang gạ bán con Minsk cũ mèm cho một anh Tây ba lô với giá chưa đến 200 đô. Mình chỉ nghe được có vậy vì phần lớn những gì còn lại là một chuỗi rất dễ nghe: có 10 từ thì trong đó phải được đệm vào 4 từ “fucking” và 3 từ “shit”. Thật đúng là một fucking Hanoian.

Thế rồi mình ngước nhìn lên và chợt nhận ra trong tán lá phía trên cả bọn ngồi, mọc ra từ bức tường bê tông phía sau một cái biển sắt đã hoen gỉ, sơn đã bong tróc gần hết. Trên cái biển là hai từ FREEDOM CROSS. Ồ hóa ra cái chỗ này đã từng một thời là ngã tư TỰ DO. Không rõ có phải do bia không nhưng có một cái gì đó thật đẹp toát ra từ tấm biển. Đến mức, mình đã thực sự mong muốn được một ngày nào đó quay trở lại chỗ này, trong một buổi chiều như thế, và chụp lại tấm biển, bằng một cái máy film cơ học hoàn toàn, như Pentax K1000 chẳng hạn. Mà chưa có dịp.

Cuối tuần rồi khi chúng tôi rủ nhau ra Freedom Cross thì cái chỗ ngồi năm trước đang bị trưng dụng để dựng một cái rạp đám ma. Chúng tôi dời sang góc ngã tư đối diện ngồi nhìn sang và phát hiện ra cái biển sắt với chữ Freedom Cross đã biến mất. Bức tường loang lổ màu vàng đặc trưng của những căn nhà xây kiểu Pháp thuộc địa nay đã được sơn bả lại nhẵn bóng, và người ta phết lên đó một lớp sơn màu hồng nhạt trông cực sến và chẳng ăn nhập gì với cái ngã tư cũ kỹ này.

Tôi thực sự tiếc vì gần một năm đã qua mà tôi không một lần nào quay lại để chụp cái bức tường với tấm biển đó. Tuy nhiên chỉ sau một ngụm bia tôi lại nghĩ có khi thế lại hay. Nếu bức tường đó được ghi lại, tôi có thể đánh mất tấm ảnh đó, nhưng một khi nó được ghi vào trí não mình, thì nó sẽ còn ở đó mãi. Cái này là tôi học được ở Nguyễn Ngọc Tư, người đã lần đầu tiên cho tôi biết một chuyến du lịch sẽ thực sự thú vị thế nào nếu như người ta không mang theo máy ảnh.

Sẽ không có một cái nhà hàng nào, bình dân hay năm sao, trong nước hay ở nước ngoài, có thể đem lại cho bạn một cảm xúc thú vị như cái hàng bia hơi vỉa hè Tạ Hiện. Đơn giản chỉ vì đó là ngã tư của tự do, nơi bạn được ngồi đó, chen chúc trong đám Tây-Ta, Già-Trẻ lẫn lộn, trong một buổi chiều hè nóng như đổ lửa, ngắm buổi chiều xuống dần, tán chuyện tào lao với bạn hữu, lắng nghe từng giọt mồ hôi rịn ra lăn dần xuống nơi bắp chân, uống bia lạnh với lạc luộc, và chỉ thực sự ra về khi phố phường hàng quán xe cộ đã đồng loạt lên đèn.

4.

Gần đây mua được nhiều sách. Cuốn nào cũng hay nhưng gây nhiều thích thú nhất chính là “Bắt trẻ đồng xanh”, mới mua sáng qua.

Trước hết là cái bìa. Có thể nói bìa cuốn “Bắt trẻ đồng xanh” là cái bìa đẹp nhất của nhà Nhã Nam, và cũng là một trong những cái bìa sách đẹp nhất đã từng được thiết kế và in ra ở Việt nam. Tất nhiên, là trong khả năng hiểu biết hạn hẹp của tôi.

Nhưng trên hết là chất lượng dịch thuật. Phải nói là dịch giả đã chuyển ngữ một cách tuyệt vời: nó nhẹ nhàng, thuần Việt và cứ tưng tửng một cách lạ kỳ. Cứ như thể nó là một sáng tác bằng tiếng Việt của chính tác giả Salinger bên cạnh bản gốc tiếng Anh vậy. Nó vừa tách rời, lại vừa song hành và gắn liền với bản gốc một cách đáng kinh ngạc. Và tôi đã ngạc nhiên hơn khi biết người dịch cuốn sách là Phùng Khánh - sau này là ni cô Trí Hải, một nữ tu cực nổi tiếng đã dịch rất nhiều kinh sách ra tiếng Việt, trong đó có cuốn “What’s the Buddha taught ”.

Câu chuyện và bản dịch hấp dẫn đến mức tôi đã gần như không rời cuốn sách trong suốt buổi chiều hôm đó. Từ lúc còn trong phòng điều hòa sau giấc ngủ trưa, đến lúc xuống nhà chỉ với chiếc quạt điện thổi vù vù và mồ hôi thấm ướt đầm lưng áo, cho đến lúc cuối buổi chiều ngồi trên yên xe đợi ông bác sĩ già khám họng cho ông con trai nhỏ. Gần như không rời cho đến dòng cuối cùng: “Dịch tại Chicago, mùa giáng sinh 1964”.

Có lẽ “Bắt trẻ đồng xanh” là cuốn cuối cùng cô Trí Hải dịch theo một văn phong tưng tửng như thế, vì năm sau cô về nước và quy y nơi cửa Phật. Mặc dù vậy tôi vẫn nghĩ đây không phải là bản dịch. Nó như thể cô Trí Hải đã được nghe chính Salinger kể lại câu chuyện bằng tiếng Anh, rồi đến lượt mình, cô kể lại câu chuyện cho chúng ta nghe, bằng tiếng Việt.